Οι Ζαπατίστας στη Βουλγαρία! Λίγα λόγια για το Ταξίδι για τη Ζωή – Κεφάλαιο Ευρώπη, για τη βαλκανική διαδρομή του, και μια ανταπόκριση από τη Σόφια
Η Βαλκανική Διαδρομή
Τα ξημερώματα της Δευτέρας 4 Οκτώβρη ξεκινούσαμε από την Αθήνα για τη Βουλγαρία, για να συναντήσουμε τα μέλη της ζαπατιστικής αντιπροσωπείας που ταξίδευε στα Βαλκάνια. Την προηγούμενη νύχτα είχε φτάσει στη Σόφια μία ομάδα αποτελούμενη από πέντε γυναίκες Ζαπατίστας, αφού προηγουμένως είχαν επισκεφτεί τη Σλοβενία, όπου τους υποδέχτηκε πλήθος συντρόφων στην κατάληψη Metelkova και στη συνέχεια την Κροατία, τη Σερβία και τη Ρουμανία.
Η Βαλκανική Διαδρομή, ως ξεχωριστή σελίδα του Ταξιδιού για τη Ζωή - κεφάλαιο Ευρώπη είχε σαν αρχικό στόχο να ξεκινήσει από τη βορειοανατολική Ιταλία, εκεί από όπου «απογειώνονταν τα αεροπλάνα του ΝΑΤΟ τη δεκαετία του 1990 για να σπείρουν την καταστροφή μεταμφιεσμένη σε ανθρωπιστική βοήθεια», να διασχίσει τις χώρες που σπαράχθηκαν από τις πολεμικές επιδρομές της καπιταλιστικής Δύσης, τους εθνικισμούς και τη λεηλασία που σήμερα συνεχίζεται στο πλαίσιο της Ε.Ε., να γνωρίσει τις αντιστάσεις και την ιστορία τους, με όλες τις βίαιες τομές που υπέστησαν στο ψυχροπολεμικό και το πρόσφατο παρελθόν τους, με τελικό προορισμό την Ελλάδα. Όμως, η πολιτική που υιοθετεί σήμερα το ελληνικό κράτος, με πρόσχημα την πανδημία, κατατάσσοντας αυθαίρετα τις χώρες σε «κόκκινες» ή «πράσινες» λίστες με μοναδικό κριτήριο τις εμπορικές, επενδυτικές και τουριστικές συμφωνίες που συνάπτει, απαγορεύει την είσοδο πολιτών του Μεξικού, ακόμα κι αν τηρούν όλες τις υγειονομικές προϋποθέσεις (εμβόλια, τεστ) και παρά το γεγονός ότι βρίσκονται για περισσότερο από ένα μήνα σε ευρωπαϊκό έδαφος. Έτσι, η βαλκανική διαδρομή – κάπως σαν τη βαλκανική ιστορία – διακόπηκε απότομα. Και παρόλο που εξακολουθούμε να παλεύουμε για να πραγματοποιηθεί στο άμεσο μέλλον η επίσκεψη των Ζαπατίστας στην Ελλάδα, η αίσθησή μας, όταν φτάναμε στη Βουλγαρία, ήταν η λαχτάρα και η περιέργεια να συναντήσουμε από κοντά το Ταξίδι για τη Ζωή, να δούμε και να ακούσουμε τι έρχονται να μοιραστούν μαζί μας οι Ζαπατίστας, ανάμεικτη με τον αιφνιδιασμό και τη στεναχώρια για την αναβολή του ερχομού τους στην Ελλάδα. Και βέβαια, η επιθυμία μέσα από τη συνάντησή μας να μπορέσουμε να τους μεταφέρουμε εμπειρίες από τις συλλογικότητές μας, τις καταλήψεις και τα στέκια, τα πεδία αγώνα που συμμετέχουμε, τις αντιστάσεις ενάντια στη λεηλασία της φύσης, θέλοντας και με αυτόν τον τρόπο να παρουσιάσουμε μια μικρή εικόνα του κινήματος στο οποίο συμμετέχουμε, εμπνέοντας και προσκαλώντας τους ξανά να υπερβούμε τα εμπόδια ώστε να έρθουν, να γνωρίσουν από κοντά το πλήθος των αγώνων, των τόπων, των εγχειρημάτων και των συντρόφων που τους περιμένουν.
Το ταξίδι για τη ζωή – κεφάλαιο Ευρώπη
Φτάνοντας στη Βουλγαρία γνωρίζαμε ότι θα βρίσκαμε μια πενταμελή ομάδα «ακρόασης και λόγου», μέλη της «Extratemporanea», των «Εκτός Εποχής», όπως ονόμασαν οι Ζαπατίστας την αερομετεφερόμενη αντιπροσωπεία της στην Ευρώπη. Την ονόμασαν έτσι εξαιτίας των τεράστιων δυσκολιών που αντιμετώπισαν για να βγάλουν διαβατήρια από το μεξικάνικο κράτος, που υποχρέωνε γυναίκες και άντρες κάθε ηλικίας να ταξιδεύουν για μέρες ως την πρωτεύουσα, να στήνονται σε ουρές και εξαιτίας του ότι είναι ιθαγενείς να περνούν εξευτελιστικές συνεντεύξεις για να αποδείξουν ότι είναι μεξικανοί πολίτες. Κάποιες από αυτές τις δυσκολίες περιέγραφε ο sup Galeano σε κείμενό του στις 11 Ιουνίου:
“… οι αυτόχθονες, ή ιθαγενικοί, πληθυσμοί ακόμα αντιμετωπίζονται σαν ξένοι στην ίδια τους τη γη. Κι ακόμα χειρότερα στην Πόλη του Μεξικού, που υποτίθεται ότι είναι «προοδευτική». Εκεί, μια κυρία, γραφειοκράτης στη Γραμματεία-Διεύθυνση Διαβατηρίων του Υπουργείου Εξωτερικών, δεν αποδέχτηκε το εκλογικό βιβλιάριο ως ταυτοποιητικό στοιχείο, λέγοντας υποτιμητικά ότι «αυτό δεν χρησιμεύει σε τίποτα, μόνο για να ψηφίζεις», και ζήτησε από τη συντρόφισσα, η οποία ήταν άνω των 40 ετών, κάτοικος της Ζούγκλας Λακαντόνα, το απολυτήριο Γυμνασίου, για να βεβαιωθεί ότι δεν ήταν υπήκοος Γουατεμάλας. Η συντρόφισσα απάντησε: «μα εγώ ζω από τη γη, είμαι αγρότισσα, δεν έχω πάει γυμνάσιο». Η γραφειοκράτης, με ύφος υπεροψίας και ανωτερότητας, της πέταξε: «από επιλογή δεν πάτε σχολείο». «Μα εγώ είμαι από την Τσιάπας», επέμεινε η συντρόφισσα. «Κι εμένα τι με νοιάζει; Επόμενος», απάντησε η γραφειοκράτης. (…) Έναν σύντροφο (μεγαλύτερο των 60 ετών) τον ανέκριναν: «Μήπως θα πας στις Ηνωμένες Πολιτείες να δουλέψεις;» Ο σύντροφος αποκρίθηκε: «Όχι, εκεί θα πάμε πιο μετά, στην επόμενη γύρα. Τώρα θα πάμε Ευρώπη». Ο αξιωματούχος, του Ομοσπονδιακού Εκλογικού Δικαστηρίου, ένιψε τας χείρας του και τον έστειλε στο επόμενο γκισέ. Εκεί του είπαν: «Αυτό είναι πολύ μακριά και κοστίζει πολύ, αποκλείεται να έχεις τα απαραίτητα χρήματα επειδή είσαι αυτόχθονας. Πρέπει να μας φέρεις την κατάσταση του τραπεζικού σου λογαριασμού ή της πιστωτικής σου κάρτας. Επόμενος». Σε μια συντρόφισσα είπαν: «Για να δω, τραγούδα τον εθνικό ύμνο». Και η συντρόφισσα ξεκίνησε με το «Ήδη φαίνεται ο ορίζοντας» (ΣτΜ: με τον πρώτο στίχο του ζαπατιστικού ύμνου). Απορριπτέα. Κατόπιν μου είπε στεναχωρημένη: «Νομίζω ότι με απέρριψαν επειδή το τραγούδησα με ρυθμό κούμπια και όχι σαν ραντσέρο. Αλλά η κούμπια είναι πιο χαρούμενη. Τα τραγούδια ραντσέρο μιλάνε μόνο για γυναίκες που σκοτώνονται. Αν σε λένε ‘Μαρτίνα’ ή ‘Ροσίτα’, είσαι χαμένη από χέρι».
Ξεπερνώντας όλες αυτές τις δυσκολίες, το σύνολο της ζαπατιστικής αντιπροσωπείας, 177 άτομα στο σύνολό τους, έφτασε στη στις 14 Σεπτεμβρίου. Η Extramporanea αποτελείται από 28 ομάδες «ακρόασης και λόγου», που από τότε περιδιαβαίνουν την Ευρώπη, ακούγοντας ιστορίες αντίστασης και μεταφέροντας τις δικές τους εμπειρίες αγώνα. Τη συμπληρώνουν μια ομάδα συντονισμού, και επιπλέον το Comando Palomitas, ή Κομάντο Ποπ Κορν, μια ομάδα παιδιών, και το τμήμα πολιτοφυλακής Ixchel-Ramona, αποτελούμενο από νεαρές ζαπατίστας ηλικίας 18-21 ετών, υπεύθυνες για την ασφάλεια της αερομεταφερόμενης ομάδας και έτοιμες να διεξάγουν έναν ή περισσότερους αγώνες ποδοσφαίρου με γυναικείες ομάδες από όλη την Ευρώπη. Λίγες μέρες αργότερα ακολούθησε η άφιξη από το Μεξικό αντιπροσωπείας του Εθνικού Ιθαγενικού Κογκρέσου και του Μετώπου των Λαών για την Υπεράσπιση της Γης και του Νερού στο Μορέλος, την Πουέμπλα και την Τλαξκάλα.
Φυσικά, της αεροπορικής αντιπροσωπείας είχε προηγηθεί η Μοίρα 4-2-1, με την οποία ξεκίνησε η ζαπατιστική «εισβολή» στην Ευρώπη. Στις 2 Μαΐου του 2021 απέπλευσε από το νησί Μουχέρες (Isla Mujeres) το πλοίο La Montaña (Το Βουνό) με πορεία το λιμάνι του Βίγκος στη Γαλικία. Εφτά Zαπατίστας, η ναυτική Μοίρα 4-2-1, αποτελούμενη από την Lupita, την Carolina, την Ximena, την Yuli, τον Bernal, τον Dario και τοην Marijose, ήταν η πρώτη αντιπροσωπεία των ζαπατίστας σε αυτό το Ταξίδι για Ζωή. Επιβιβάστηκαν στο πλοίο που θα διένυε την αντίθετη πορεία από εκείνη που χάραξαν κάποτε οι κονκισταδόρες, σπέρνοντας το θάνατο στους λαούς των Αμερικών. Διέσχισαν «ανάποδα» τον ωκεανό που διέσχισαν οι Ευρωπαίοι κατακτητές, τον ωκεανό που αργότερα πέρασαν λευκοί δουλέμποροι, μεταφέροντας αλυσοδεμένους ανθρώπους από την Αφρική. Ταξίδεψαν όμως και στα ίδια κύματα που σημάδεψαν «το οδυνηρό υπερωκεάνιο ταξίδι των φτωχών», των μεταναστών που κατευθύνονταν ως αναλώσιμα εργατικά χέρια για τις καπιταλιστικές μηχανές του αμερικάνικου Βορρά, κι ήρθαν σήμερα να συναντήσουν μια ήπειρο που οι νόμοι της πνίγουν στα θαλάσσια σύνορα πρόσφυγες και μετανάστες. Η ζαπατιστική μοίρα 4-2-1 κατέπλευσε στα ίδια νερά, όχι για να κυνηγήσει τη θρυλική λευκή φάλαινα του Μέλβιλ, αλλά ως κομμάτι εκείνων που αγωνίζονται υπερασπιζόμενοι την αδάμαστη φύση απέναντι σε όσους τη λεηλατούν και κερδοσκοπούν πάνω της. Και ξεκίνησαν αντίστροφα το ταξίδι που κάποτε έφερε στο Μεξικό το φάντασμα ενός διωκόμενου αναρχικού από τη Γερμανία, ναύτη στο πλοίο των νεκρών, ένα πλοίο των παράνομων «χωρίς χαρτιά». Και ίσως τους συντρόφευε εκείνο το πνεύμα του Traven, που επισκεπτόμενος την Τσιάπας έγραψε το μακρινό 1910 για την Εξέγερση των Κρεμασμένων. Αυτή τη φορά όμως ήταν ένα πλοίο των ζωντανών. Και αυτό είναι ένα ταξίδι για τη ζωή! Γιατί οι εξεγερμένες και οι εξεγερμένοι παραμένουν ζωντανοί, δεν κατακτήθηκαν ποτέ.
Στις 20 Ιουνίου, το Βουνό κατέπλευσε στην Μπαγιόνα της Γαλικίας ενώ την Τρίτη 22 Ιουνίου έγινε η αποβίβαση στον Βίγκο, όπου τους υποδέχτηκε ένα πλήθος αλληλέγγυων. Τους καλοκαιρινούς μήνες επισκέφτηκαν γεωγραφίες της Ευρώπης και συναντήθηκαν με αντιστάσεις, ενώ στις 13 Αυγούστου, στην επέτειο της υποτιθέμενης «κατάκτησης» του Μεξικού βρέθηκαν στις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις στη Μαδρίτη και στις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν με το σύνθημα “Δεν μας κατέκτησαν – Δεν υποτασσόμαστε! 500 χρόνια από το ξεκίνημα της ιθαγενικής αντίστασης”. Ταυτόχρονα, σε όλον τον κόσμο γίνονταν δράσεις και κινήσεις αλληλεγγύης. Συντρόφισσες και σύντροφοι που βρισκόμασταν εκείνη τη μέρα στον Αχελώο, στην Αυτόνομη Συνάντηση Αγώνα ενάντια στα φράγματα και την εκτροπή του ποταμού, επιλέξαμε να φτιάξουμε μια μεγάλη τοιχογραφία σε ένα από τα φυλάκια του φράγματος, για να στείλουμε το μήνυμα της αλληλεγγύης στην ιθαγενική εξέγερση και στον EZLN, το μήνυμα ότι οι Αγώνες για τη Γη και την Ελευθερία ξεφυτρώνουν παντού και ετοιμάζονται να συναντηθούν.
Σόφια, Βουλγαρία
Όλη την εβδομάδα, από τις 5 έως τις 11 Οκτωβρίου έγιναν συναντήσεις και συζητήσεις με συλλογικότητες από τη Σόφια, στον χώρο Fabrika Avtonomia, στο αναρχικό στέκι της πόλης, όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του αναρχικού κινήματος της Βουλγαρίας, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση με φεμινιστικές συλλογικότητες, προβολή του ντοκιμαντέρ «La Vocera», με τη συμμετοχή της παραγωγού, ενώ την Παρασκευή 8 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε δημόσια, ανοιχτή εκδήλωση.
Οι πέντε συντρόφισσες προέρχονταν από διαφορετικά καρακόλ και μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες, τσολ, τσελτάλ, τοχολαμπάλ, ζοκε, μαμ και καστιλιάνικα. Είχαν διαφορετικές ηλικίες, αλλά έπαιρναν όλες διαδοχικά το λόγο, συμπληρώνοντας η μία την άλλη, για να αφηγηθούν τις διαφορετικές φάσεις του αγώνα τους, να μοιραστούν τη συλλογική τους μνήμη, τη συλλογική φωνή της ζαπατιστικής εξέγερσης. Για παράδειγμα, μπορεί η μικρότερη σε ηλικία συντρόφισσα, γεννημένη μέσα στην εξέγερση, να εξιστορούσε μνήμες της αποικιοκρατίας και της υποδούλωσης που επιφύλασσε για τους ιθαγενείς λαούς, τη σκλαβιά που γνώρισαν οι γιαγιάδες και οι παππούδες τους στις φίνκας των μεγαλογαιοκτημόνων. Εξήγησαν αναλυτικά πώς γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο EZLN στις 17 Νοέμβρη του 1983 στη ζούγκλα Λακαντόνα, πώς ανέβαιναν στο βουνό και πώς η οργάνωσή τους εξαπλώθηκε στις ιθαγενικές κοινότητες της Τσιάπας. (για υλικό από εκείνη την εποχή βλ. αποσπάσματα μαρτυριών γυναικών ζαπατίστας από το βιβλίο Companeras της Hilary Klein, που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 3ου Ελευθεριακού Φεστιβάλ της ΑΠΟ. Αφηγήθηκαν πώς προετοιμάστηκε και πώς εξελίχθηκε η ένοπλη εξέγερση του 1994, μνημόνευσαν τους νεκρούς τους, επισημαίνοντας ότι ο λόγος που βρίσκονται εκείνες σήμερα εδώ είναι το αίμα των συντρόφων τους που ξεσηκώθηκαν και χάθηκαν σε εκείνες τις μάχες. Και ακούσαμε τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες της ζαπατιστικής αντιπροσωπείας να μιλούν για το σήμερα, για το χτίσιμο της Αυτονομίας, για τα βήματα και τις αρχές που τη διέπουν, για τους Αυτόνομους Δήμους, για τη συλλογική οργάνωση της ζωής και του αγώνα.
Από τη δική μας πλευρά, στη συνάντηση που είχαμε μαζί τους ως Αναρχική Πολιτική Οργάνωση, προσπαθήσαμε να τους μεταφέρουμε μια εικόνα των αντιστάσεων και των εγχειρημάτων που συμμετέχουμε, αλλά και των αντιλήψεων αγώνα που μας συγκροτούν. Μιλήσαμε για καταλήψεις – τις δικές μας κοινότητες αγώνα μέσα στο κατεχόμενο αστικό περιβάλλον – και την επίθεση που δέχονται από το κράτος ειδικά μετά την εξέγερση του 2008, στην προσπάθειά του να ξεριζώσει τις κοινωνικές ρίζες και την εδαφικοποίηση του προτάγματος για αυτοοργάνωση, αντίσταση και αλληλεγγύη. Μιλήσαμε για τους ταξικούς και κοινωνικούς αγώνες, για την κρατική τρομοκρατία, για τις φυλακές και τους διωκόμενους αγωνιστές, για τον τρόπο που εξελίσσεται η επίθεση του κράτους και των αφεντικών στο ελληνικό έδαφος. Μιλήσαμε για την ιστορία των διαδηλώσεων και των συγκρούσεων με τις δυνάμεις καταστολής, για την εναλλακτική που αποτέλεσε για το κρατικό-καπιταλιστικό σύστημα η αριστερή πολιτική διαχείριση, συνεχίζοντας τη λεηλασία και την καταστολή, για την ανάγκη της αυτοοργάνωσης των από τα κάτω ώστε οι αγώνες τους να περάσουν από τη διαμαρτυρία στην εξέγερση, αλλά και από την εξέγερση στην κοινωνική επανάσταση. Μιλήσαμε για το ρόλο των φασιστικών παρακρατικών συμμοριών (επιχειρώντας αναλογίες με τη δράση των παραστρατιωτικών ομάδων στην Τσιάπας), για τον εθνικισμό και τον κοινωνικό κανιβαλισμό, για την αλληλεγγύη σε πρόσφυγες και μετανάστες, για την έμφυλη βία και την πατριαρχία, για τους αγώνες ενάντια στη λεηλασία της φύσης και των τοπικών κοινωνιών, με συγκεκριμένα παραδείγματα από τις πρόσφατες πυρκαγιές στην Αττική, την Εύβοια και την Πελοπόννησο, από την Πάρνηθα και από τον Αχελώο ενάντια στα φράγματα και την εκτροπή του (θέματα που φάνηκαν να προκαλούν μεγάλο ενδιαφέρον στις συντρόφισσες, οι οποίες αναγνώρισαν κοινά σημεία με τους αγώνες ενάντια στα mega-project που σχεδιάζονται στο Μεξικό και συναντούν σθεναρές αντιστάσεις από το Εθνικό Ιθαγενικό Κογκρέσο – CNI). Με λίγα λόγια, μιλήσαμε για τους «μικρούς» μας αγώνες στα πεδία εκδηλώνεται η κρατική, καπιταλιστική και πατριαρχική βαρβαρότητα, αλλά και για τις απόπειρες σύνδεσης αυτών των αγώνων, πέρα από τη λογική της αποσπασματικότητας και της μερικότητας, για την αναρχική οργάνωση και για την ανάγκη μιας συνολικής ριζοσπαστικής κριτικής για μια κοινωνία ισότητας και ελευθερίας – μια κοινωνία, που μπορεί να χτιστεί μόνο πάνω στα συντρίμμια του κράτους, του καπιταλισμού και της πατριαρχίας.
Μπορεί αυτή η κουβέντα μεταξύ μας να κράτησε αρκετές ώρες, σίγουρα όμως δεν ήταν παρά ένα έναυσμα και μια μορφή πρόσκλησης για να συναντηθούμε από κοντά στους χώρους και τους δρόμους που ξεδιπλώνονται και παλεύουν οι αντιλήψεις μας.
Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι πέραν αυτής της συζήτησης, είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τις συντρόφισσες σε μία ακόμα συνάντηση που οργανώθηκε τελευταία στιγμή και κατόπιν δικής τους παρότρυνσης να μάθουν περισσότερα για την ιστορία των Βαλκανίων και για τα στοιχεία που τη διαφοροποιούν από το κυρίαρχο ευρωπαϊκό παράδειγμα. Εκεί, μαζί με συντρόφους από τη Βουλγαρία και με δύο ακόμα συντρόφισσες που συμμετέχουν στον πανελλαδικό συντονισμό, προσπαθήσαμε να μεταφέρουμε την πραγματικότητα των εθνικισμών και των πολέμων, να εξηγήσουμε κι εμείς από την πλευρά μας τον τρόπο συγκρότησης του ελληνικού έθνους-κράτους, να μιλήσουμε για τα προσφυγικά κύματα, για τις πρώτες εκφράσεις του αναρχικού κινήματος στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, για τη ρήξη με τους μαρξιστές (!) και την ιδέα του κράτους, για τη δικτατορία του Μεταξά, την κατοχή και τον εμφύλιο, για το αντάρτικο, τη χούντα, τη μεταπολίτευση… Ήταν μια κουβέντα θυελλώδης, ζωηρή και ορμητική, με όλες τις συντρόφισσες από την Ελλάδα να παίρνουν το λόγο, να μιλούν και ταυτόχρονα να μεταφράζουν, αναδεικνύοντας πως σε τέτοιες συναντήσεις, μεταξύ υποκειμένων που προέρχονται από διαφορετικές γωνιές του πλανήτη, με ιστορίες συχνά άγνωστες ή παραγνωρισμένες, είναι απαραίτητο, προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι επιλογές αγώνα, να ανατρέχει κανείς σε πράγματα που ίσως θεωρούνται μεταξύ μας αυτονόητα. Και ήταν εντυπωσιακή ή δίψα των συντροφισσών ζαπατίστας, να μάθουν, να ρωτήσουν, να καταλάβουν, να σημειώσουν στα τετράδιά τους όσα τους εξιστορούσαμε.
Από την πρώτη στιγμή που γνωρίσαμε τις πέντε γυναίκες ζαπατίστας – συντρόφισσες διαφορετικών ηλικιών και διαφορετικών εθνοτήτων – καθώς και τη συντρόφισσα από το Μεξικό που τις συνόδευε ήταν διάχυτη η συγκίνηση. Μπορεί να βρισκόμασταν για πρώτη φορά αλλά ήταν σαν να έχουμε συναντηθεί ήδη, σαν οι αγώνες τους και οι αγώνες μας, όσα μας έφεραν κοντά, να είναι χαραγμένα στα βλέμματα, στα χαμόγελα, στα λόγια μας. Δεν νιώθαμε σαν άγνωστες, αλλά σαν να ξαναβρισκόμαστε μετά από καιρό, έχοντας διανύσει η καθεμιά μια διαδρομή, μια συλλογική πορεία, που ανυπομονούσαμε να μοιραστούμε, να ρωτήσουμε και να ακούσουμε. Δεν θα ισχυριστούμε ότι δεν υπάρχουν διαφορές ούτε βέβαια ότι καταργούνται οι ξεχωριστές υλικές συνθήκες ζωής και αγώνα που μας διαμορφώνουν – και οι οποίες σίγουρα είναι ανόμοιες μεταξύ ιθαγενών γυναικών από τις κοινότητες του μεξικάνικου νότου και εργατών / εργατριών που ζουν σε μια δυτική μητρόπολη. Ωστόσο, ήταν επίσης φανερό ότι μας έχουν σμιλέψει κοινά όνειρα και αγωνίες, διλήμματα, απαντήσεις και αποφάσεις, κοινές αρνήσεις και προσπάθειες. Κι αυτό γεννά μια οικειότητα με διαφορετικές διαστάσεις από αυτή που έχουμε συνηθίσει στις διαμεσολαβημένες κοινωνικές σχέσεις. Για παράδειγμα, δεν εκφράζεται ίσως με τους ίδιους συμβολισμούς της καθημερινότητας, που στο κέντρο τους έχουν την επαφή προσωπικών μικρόκοσμων, ή ακόμα την τυπικότητα ή την αδιακρισία, τις φιλοφρονήσεις ή την αγένεια. Οι συντρόφισσες ήταν διακριτά μεταξύ τους μια συλλογική μονάδα, με ισχυρή κουλτούρα αγώνα που της συνείχε, με δική τους επικοινωνία και λειτουργία σε κάθε στιγμή που τις συναντήσαμε. Ωστόσο, τις στιγμές που μιλούσαν για την εξέγερσή τους, τις στιγμές που άκουγαν ή ρωτούσαν για τους αγώνες μας ήταν σαν να γινόμαστε ένα, είχαν έναν μοναδικό σεβασμό, περηφάνια, απλότητα. Εκείνες ήταν οι στιγμές που παθιάζονταν ή αστειεύονταν, που ήταν προσιτές και ανοιχτές σαν αδερφές μας. Που έβλεπε κανείς πώς πραγματώνεται μία από τις βασικές αρχές λειτουργίας του EZLN, την οποία μετέφεραν και μέσα στις ομιλίες τους: «συντροφικότητα και όχι παρεϊσμός» (companerismo y no amiguismo).
Έτσι μοιραστήκαμε την περιπλάνηση σε μια ξένη και για μας πόλη – με τους χάρτες μας στα χέρια – μοιραστήκαμε το φαγητό μας και τον ήλιο στο πάρκο, την κούραση, τη νυχτερινή επιστροφή, ξημερώματα σχεδόν, από μια ερημική γειτονιά, μετά από μια εξαντλητική μέρα και το τέλος μιας εξάωρης, τουλάχιστον, συζήτησης, φέρνοντας στο νου τα λόγια του εξεγερμένου υποδιοικητή Μάρκος – ένα απόσπασμα που συχνά λέμε μεταξύ μας οι καταληψίες στις βραδινές περιφρουρήσεις: «Η ελευθερία είναι σαν τη μέρα. Υπάρχουν εκείνοι που κοιμούνται περιμένοντας να έρθει, αλλά υπάρχουν και εκείνοι που ξυπνούν και περπατούν μες τη νύχτα για να τη φτάσουν».
Κλείνοντας αυτή τη -μερική- καταγραφή του ταξιδιού μας στη Σόφια, θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τις συντρόφισσες και τους συντρόφους του βουλγαρικού συντονισμού για την εμπιστοσύνη και τη φιλοξενία τους, τις πέντε γυναίκες ζαπατίστας και τη συντρόφισσα από το Μεξικό που ουσιαστικά μας υποδέχτηκαν στο Ταξίδι για τη Ζωή. Ένα ταξίδι στις μικρές διαφορετικές εξεγέρσεις και στην μεγάλη Εξέγερση που μας κάνει να είμαστε ζωντανοί και να παλεύουμε. Μια εξέγερση τόσο παλιά όσο ο προαιώνιος αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην Εξουσία, παλιά όσο τα 500 χρόνια της ιθαγενικής αντίστασης, παλιά όσο οι και οι δικές μας αναφορές στους αγώνες των καταπιεσμένων σε όλη τη Γη, από τα σκιρτήματα του αναρχικού κινήματος ως την Ισπανία του ΄36, ως τις διαδηλώσεις, τις συγκρούσεις, τις καταλήψεις ενάντια στην παγκόσμια δικτατορία του κράτους και των αφεντικών. Και ταυτόχρονα μια εξέγερση τόσο σύγχρονη και επίκαιρη, όσο οι σημερινοί ξεσηκωμοί στη Χιλή και την Κολομβία, όσο η ανάγκη της κοινωνικής και ταξικής αντεπίθεσης σε ένα κόσμο αποκλεισμών, θανάτου, συνόρων, φυλακών και στρατοπέδων συγκέντρωσης. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, η πρωτοβουλία των ζαπατίστας για τη συνάντησή τους με τις αγωνιζόμενες και τους αγωνιζόμενους στο ευρωπαϊκό έδαφος, πέρα από μια αντίστροφη εισβολή στη μητρόπολη της αποικιοκρατίας, κουβαλά το πρόταγμα του κοινού αγώνα απέναντι στους κοινούς μας δυνάστες. Όπως έκαναν για πρώτη φορά το 1996, με τη διοργάνωση της 1ης διηπειρωτικής συνάντησης ενάντια στον φιλελευθερισμό στην Τσιάπας, που έφερε κοντά εκατοντάδες ανθρώπους από διαφορετικές χώρες, δίνοντας μια πρώτη πνοή σε αυτό που γενικά ονομάστηκε κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης (με όλες τις διακριτές ως και ανταγωνιστικές τάσεις που συνδέθηκαν με αυτό) και που τα επόμενα χρόνια συντάραξε τις συνόδους των αφεντικών στο Σηάτλ, την Πράγα, τη Γένοβα, τη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 21ου αιώνα, όπως έκαναν με τα μικρά ζαπατιστικά σχολεία και με τις διεθνείς συναντήσεις των αγωνιζόμενων γυναικών (βλέπετε ανταπόκριση και εξεγερμένα λόγια), έτσι και σήμερα, οι ζαπατίστας στέλνουν το μήνυμα ότι ο αγώνας για έναν κόσμο ελευθερίας θα είναι διεθνιστικός ή δεν θα είναι τίποτα.
Όταν, για πρώτη φορά τον Οκτώβρη του 2020 οι ζαπατίστας ανακοίνωσαν ότι μια ολόκληρη κοινότητα νέων, ηλικιωμένων, παιδιών, γυναικών, αντρών και συντροφοισσών από την Τσιάπας θα «εισβάλει» στην Ευρώπη, πολλοί χλεύασαν τη διακήρυξή τους, θεωρώντας πως θα ήταν κάτι ανέφικτο, ουτοπικό, απραγματοποίητο. Όπως άλλωστε θεωρούν οι ισχυροί και οι λακέδες τους ανέφικτη και καταδικασμένη κάθε προσπάθεια των καταπιεσμένων να αποτατινάξουν τα δεσμά τους, παρουσιάζοντας ως μονόδρομο το φόβο, την υποταγή, τη σιωπή. Οι ζαπατίστας, με τον ερχομό τους, στέλνουν λοιπόν ένα ακόμα μήνυμα σε όσους παλεύουν για την ουτοπία: ότι όλα είναι δυνατά, όταν τα ονειρεύεσαι, τα σχεδιάζεις, τα οργανώνεις, όταν αγωνίζεσαι για να γίνουν πραγματικότητα.
Πριν έναν χρόνο λοιπόν, φαινόταν σε κάποιους αδύνατη αυτή η περιπλάνηση εξεγερμένων ιθαγενών ζαπατίστας από τη μια άκρη της Ευρώπης στην άλλη. Σήμερα που γίνεται πραγματικότητα, ίσως εμάς μας βαραίνει η αναβολή, προς το παρόν, της επίσκεψής τους στην Ελλάδα. Όμως, δεν ξεχνάμε πως, όπως συμβαίνει με τα πάντα σχεδόν στον αγώνα, όταν είμαστε αποφασισμένες και αποφασισμένοι, κανένα εμπόδιο δεν θα μπορέσει οριστικά να μας αποτρέψει. Ή, όπως λένε και οι ζαπατίστας: «Τα πάντα φαίνονται αδύνατα την παραμονή», είχε πει κάποιος από τους δικούς μας, για να προσθέσει αργότερα, «αλλά προκύπτει τελικά ότι το αύριο είναι εδώ, κοντά, όχι όμως επειδή μας περιμένει, αλλά επειδή το χτίζουμε κάθε στιγμή, με βάση ένα άλλο ημερολόγιο».
Νοέμβρης 2021,
Συντρόφισσες και σύντροφοι από την αναρχική συλλογικότητα Κύκλος της Φωτιάς (μέλος της ΑΠΟ) και την κατάληψη Λέλας Καραγιάννη 37, που συναντήσαμε το ζαπατιστικό ταξίδι για τη ζωή στη Βουλγαρία
ΥΓ. Περισσότερες πληροφορίες για τους Ζαπατίστας και το Ταξίδι τη για τη Ζωή, μπορεί να βρει κανείς στην επίσημη ιστοσελίδα του EZLN, στη σελίδα και το σόσιαλ μίντια του Πανελλαδικού Συντονισμού για την υποδοχή των Ζαπατίστας στην Ελλάδα και στο πόρταλ Land and Freedom της ΑΠΟ.
